وبلاگ

کنترل میکروبی چیست؟

کنترل (به معنای مهار یا حذف و کشتن) میکروارگانیسم ها به منظور جلوگیری از انتقال بیماری و عفونت، توقف تجزیه، فساد و آلودگی را کنترل میکروبی می نامند.

برخی از اصطلاحات در کنترل میکروبی

عوامل باکتری کش، قارچ کش و ویروس کش

عواملی که در واقع جانداران را می کشند، نامیده می شوند:عوامل سوزاننده، با پیشوندی که نشان دهنده نوع میکروارگانیسم کشته شده است. بنابراین عوامل باکتری کش، قارچ کش و ویروس کش به ترتیب باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها را از بین می برند.

عوامل باکتریواستاتیک، قارچی و ویروسی

به آنها عواملی گفته می شود که نمی کشند، بلکه فقط رشد را مهار می کنند -عوامل ساکنو شامل ترکیبات باکتریواستاتیک، قارچی و ویروسی است.

عقیم سازی

عقیم سازی (از لاتین sterilis، ناتوان از تولید فرزندان یا نازا) فرآیندی است که در آن تمام سلول های زنده، هاگ ها و موجودات سلولی (مانند ویروس ها، ویروئیدها و پریون ها) از بین می روند یا از یک شی یا زیستگاه حذف می شوند.

ضد عفونی کننده ها

ضد عفونی کننده ها عواملی هستند که معمولاً مواد شیمیایی هستند و برای کنترل میکروارگانیسم ها معمولاً روی اجسام بی جان استفاده می شوند. با این حال، لزوماً یک شی را عقیم نمی کند، زیرا ممکن است هاگ های زنده و چند میکروارگانیسم باقی بمانند.

به همین ترتیب، سرویس بهداشتی به کاهش سطح جمعیت میکروبی اشاره دارد که می توان آن را بر اساس استانداردهای بهداشت عمومی ایمن در نظر گرفت. جسم بی جان معمولاً تمیز می شود و همچنین تا حدی ضد عفونی می شود.

ضد عفونی کننده

آنتی‌سپسیس (به یونانی؛ ضد به معنی ضد و سپسیس به معنای پوسیدگی) عوامل شیمیایی هستند که برای جلوگیری از عفونت با کشتن یا مهار رشد پاتوژن‌ها یا سپسیس که عمدتاً با ضد عفونی‌کننده‌ها به دست می‌آیند، به بافت‌ها اعمال می‌شوند. بنابراین، آنها همچنین بر اساس کاهش کل جمعیت میکروبی هستند. آنتی سپتیک ها معمولاً به اندازه مواد ضدعفونی کننده سمی نیستند.

شیمی درمانی

شیمی درمانی یک شیمی درمانی است که شامل استفاده از عوامل شیمیایی برای کشتن یا مهار رشد میکروارگانیسم ها در بافت میزبان می شود. به عنوان مثال، استفاده از تاکسول در درمان ضد سرطان.

باکتری کش

موادی که جانداران را می کشند اغلب پسوند x -cide (لاتین cida، کشتن) دارند. باکتری کش پاتوژن ها را می کشد (و بسیاری از آنها پاتوژن نیستند)، اما لزوما آندوسپورها را نمی کشد.

تغییرات در بسترهای مختلف، غذا یا دارو، تخریب آنزیمی با رشد میکروارگانیسم ها در غذا اتفاق می افتد. مواد شیمیایی مختلف، ضد میکروب های حرارتی به طور معمول برای کنترل رشد میکروبی استفاده می شود.

روش های مختلف کنترل میکروبی

روش های مختلفی برای کنترل میکروبی وجود دارد.

1. روش های فیزیکی کنترل میکروبی:

روش های فیزیکی کنترل رشد میکروبی در صنعت، پزشکی و خانه برای دستیابی به آلودگی زدایی، ضدعفونی و استریل کردن استفاده می شود. گرما، تشعشع، خشک کردن، فشار اسمزی و فیلتراسیون رایج ترین این روش ها هستند.

آ. گرما در کنترل میکروبی

من گرما را مرطوب می کنم که در آن کشتن با دناتوره کردن پروتئین ها در داخل سلول اتفاق می افتد، به عنوان مثال. اتوکلاو کردن، پاستوریزاسیون، تیندلیزاسیون دوره ای.

ii. گرمای خشک که در آن از بین بردن میکروب ها توسط اکسیداسیون سلول است، به عنوان مثال. کوره هوای گرم، احتراق، شعله و غیره

ب تابش در کنترل میکروبی

پرتوهای یونیزان (UV) و پرتوهای غیریونیزان (اشعه ایکس)، که در آن DNA میکروبی در نتیجه یونیزاسیون و تولید رادیکال های آزاد (اشعه گاما و الکترون) یا تحریک (نور UV) رخ می دهد.

درجه سانتی گراد خشک کردن تحت کنترل میکروبی

حذف آب. فقط دارد میکروبیوستاتیک اثر

ه – امواج صوتی (صوتی) و فشار

در اثر تنش ایجاد شده باعث پارگی فیزیکی سلول می شود.

2. روش های شیمیایی کنترل میکروبی

مواد شیمیایی به طور معمول برای کنترل رشد میکروبی استفاده می‌شوند و یک عامل ضد میکروبی یک ماده شیمیایی طبیعی یا مصنوعی است که رشد میکروارگانیسم‌ها را از بین می‌برد یا از آن جلوگیری می‌کند. معمولاً از عوامل فیزیکی برای استریل کردن اشیا استفاده می شود. از سوی دیگر، مواد شیمیایی بیشتر برای ضدعفونی و ضد عفونی کننده در ایمنی آزمایشگاه ها و بیمارستان ها استفاده می شوند.

دسته بندی عمده مواد شیمیایی مورد استفاده برای کنترل میکروبی

عوامل شیمیایی معمولاً به عنوان ضدعفونی کننده عمل می کنند زیرا نمی توانند به راحتی هاگ های باکتری را از بین ببرند. اثربخشی مواد شیمیایی یا ضدعفونی کننده ها به غلظت، مدت زمان درمان، دما و وجود مواد آلی بستگی دارد. برای تعیین اثربخشی ضدعفونی‌کننده‌ها می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد، از جمله: آزمایش ضریب فنلی، اندازه‌گیری نرخ کشتن باکتری‌کشی، آزمایش استفاده از رقت، و آزمایش در حال استفاده.

آ. اکسید کننده ها ضدعفونی‌کننده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌های سطح بالا مانند پراکسیدها، ازن و اسید پراستیک با اکسید کردن آنزیم‌های میکروبی از بین می‌روند.

ب فنل ها و الکل ها ضدعفونی کننده های محبوبی هستند که با دناتوره کردن پروتئین ها و مختل کردن غشای سلولی کار می کنند

درجه سانتی گراد هالوژن ها (ید و کلر) با اکسید کردن اجزای سلولی از بین می روند. پروتئین های سلولی نیز می توانند یددار شوند. ید به عنوان تنتور یا یدوفور تجویز می شود. کلر را می توان به صورت گاز، هیپوکلریت یا مشتق کلر آلی به آب اضافه کرد.

ه. فلزات سنگین تمایل به عوامل باکتریواستاتیک دارند. استفاده از آنها می تواند مانند استفاده از نیترات نقره در چشم نوزادان و سولفات مس در دریاچه ها و استخرها باشد.

ه. شوینده های کاتیونی و سورفکتانت اغلب به عنوان ضد عفونی کننده و ضد عفونی کننده استفاده می شود. آنها غشاها را مختل می کنند و پروتئین ها را تغییر می دهند.

f. آلدهیدها مشتقاتی مانند فرمالدئید و گلوتارآلدئید می توانند ضد عفونی و ضد عفونی شوند زیرا هاگ ها را از بین می برند.

g. اتیلن اکسید (عامل گازی) گاز به بسته بندی پلاستیکی نفوذ می کند و با واکنش با پروتئین ها، تمام اشکال حیات را از بین می برد. برای استریل کردن مواد بسته بندی شده و حساس به حرارت استفاده می شود.

ساعت. پراکسید هیدروژن بخار شده برای ضد عفونی کردن فضاهای محدود (مانند کابینت های ایمنی و اتاق های کوچک) استفاده می شود. پراکسید هیدروژن تبخیر شده مهی است که می تواند در فضا گردش کند. پراکسید و محصولات جانبی اکسی رادیکال آن برای اکثر میکروارگانیسم ها سمی هستند.

3. روش های بیولوژیکی برای کنترل میکروب ها

حوزه نوظهور کنترل بیولوژیکی میکروارگانیسم ها نقش محوری در تحقیقات علمی دارد. دانشمندان در حال یادگیری استفاده از فرآیندهای کنترل طبیعی مانند شکار یک میکروارگانیسم بر روی میکروارگانیسم دیگر، لیز با واسطه ویروس و کشتن با واسطه سم هستند.

در حالی که این مکانیسم های کنترلی در طبیعت رخ می دهند، پذیرش و استفاده از آنها توسط انسان نسبتاً جدید است. مطالعات ارزیابی کنترل سالمونلا، شیگلاو E. coli توسط شکارچیان گرم منفی مانند بدلوویبریو پیشنهاد می کند که مزارع مرغ می توانند با شکارچی سمپاشی شوند تا آلودگی احتمالی کاهش یابد.

کنترل پاتوژن های انسانی به کمک باکتریوفاژ حمایت گسترده ای دریافت کرده است و به نظر می رسد در کشتن تعدادی از گونه های باکتریایی با لیز کردن میزبان بیماری زا موثر است. استفاده از سموم میکروبی (مانند باکتریوسین ها) برای کنترل جمعیت های حساس، روش دیگری را برای کنترل بالقوه سایر میکروارگانیسم ها پیشنهاد می کند. همچنین استفاده از تریکودرما spp برای کنترل پاتوژن به خوبی در کشاورزی شناخته شده است.

4. روش های مکانیکی حذف

فیلتراسیون یک راه عالی برای کاهش جمعیت میکروبی در محلول های مواد حساس به حرارت با استفاده از فیلترهای مختلف است. از فیلترها برای استریل کردن این محلول های قابل انعطاف استفاده می شود. دو نوع فیلتر وجود دارد: (الف) فیلترهای عمقی و (ب) فیلترهای غشایی.

i فیلترهای عمقفیلترهای عمقی از مواد فیبری یا دانه ای تشکیل شده اند که در یک لایه ضخیم پر از کانال های پیچ خورده با قطر کوچک به هم چسبیده اند. میکروارگانیسم های موجود در محلول از طریق این بستر تحت خلاء کشیده می شوند و سلول ها با الک فیزیکی یا به دام انداختن و همچنین با جذب خارج می شوند. فیلترهای عمقی انواع زیر هستند: (الف) فیلترهای شمعی، (ب) فیلترهای آزبست و (ج) فیلترهای شیشه ای متخلخل.

ii فیلترهای غشایی: فیلترهای ممبران از انواع مختلفی تشکیل شده اند

• استات سلولز، (ب) نیترات سلولز، (ج) پلی کربنات، (د) پلی وینیلیدین فلوراید یا (ه) سایر مواد مصنوعی. فیلترهای هسته ای
• اصل اساسی این است که مایع یا گاز از فیلتری عبور می کند که منافذ آن به اندازه کافی کوچک است تا سلول های موجود را جذب کند. برای استریل کردن، فیلتری با اندازه منافذ متوسط ​​0.2 میکرومتر مطلوب است. با این حال، حتی چنین سوراخ های کوچکی بیشتر ویروس ها را نمی گیرند. اندازه منافذ فیلتر معمولاً برای استریلیزاسیون فیلتر با حجم کم 0.45 میکرومتر و 0.2 میکرومتر است. روش استریلیزاسیون فیلتر را نیز می توان در زیر قرار داد روش های فیزیکی
• همچنین می توان هوا را با فیلتراسیون استریل کرد. کابینت های ایمنی زیستی جریان آرام بهترین مثال هستند، جایی که هوا از فیلترهای هوای ذرات با راندمان بالا (HEPA) عبور می کند که تقریباً 99.97٪ از ذرات 0.3 میکرومتر را از هوای فیلتر شده حذف می کند.

[Source;Prescott, and Joanne M. Willey. Prescott’s Microbiology]

بیشتر بدانید

منابع